قلاب جرثقیل
در پروسه انتقال بار با جرثقیل قلاب جرثقیل تنها قطعه‌ای هست که به‌صورت مستقیم با بار در تماس است. درواقع قلاب در قسمتی از بار قرار می‌گیرد و توسط آن بار بلند می‌شود و تا انتقال بار به مقصد به جرثقیل متصل است. در کل بلند کردن، نگه‌داشتن و انتقال بار توسط قلاب انجام می‌شود. قلاب همیشه با ۲ سیم‌بکسل مورداستفاده قرار می‌گیرد. (در وزن‌های ۱۰ تن به بالا باید از ۴ سیم‌بکسل در قلاب استفاده کرد).
قلاب جرثقیل به دلیل تحمل وزن و فشار بالا باید مقاومت بسیار بالا و خوبی داشته باشد. ازاین‌رو قلاب جرثقیل از آلیاژها و فلزات بسیار مقاوم ساخته می‌شود. قلاب جرثقیل باید وزن بالایی داشته باشد. وزن بالای قلاب با فشار بر سیم‌بکسل آن را در محل مناسب خود قرار می‌دهد. وزن زیاد قلاب نشان‌دهنده میزان فلز استفاده‌شده در آن است. وزن بالای قلاب از خم شدن و کج شدن آن جلوگیری می‌کند.
قلاب را می‌توان با وزن کم تولید کرد اما این کار غیراصولی و غیر استاندار است. در مواردی که وزن قلاب کم باشد بایستی به نحوی وزن قلاب را افزایش داد. در این موارد با اضافه کردن قطعات آهن سنگین به قلاب، باعث افزایش وزن قلاب می‌شوند.
هر جرثقیلی بسته به تناژ نیاز به قلاب مخصوصی دارد. اندازه و ضخامت قلاب بهترین معیار برای سنجیدن مقاومت قلاب و وزن قابل‌جابه‌جایی با آن است.
حد بالا و پایین
حد بالا و حد پایین تعیین می‌کند که قلاب تا چه ارتفاعی بالا و پایین برود. تعیین حد بالا و پایین و استفاده از تجهیزاتی برای کنترل قلاب در این مقیاس، ایمنی در کار با جرثقیل را افزایش می‌دهد. برای مثال اگر قلاب جرثقیل بیش‌ازحد بالا برود با وینچ برخورد می‌کند. در این صورت قلاب، وینچ و درام آسیب خواهد دید. همچنین اگر قلاب بیش‌ازحد پایین بیاید ممکن است سیم‌بکسل از درام کنده شود و با قلاب بر روی زمین بیافتد. تعیین حد بالا و پایین توسط تجهیزات الکترونیکی خاصی انجام می‌شود. در این صورت اگر حتی اپراتور هم اشتباهی کند، قلاب از حد مشخص‌شده بالا یا پایین‌تر نخواهد رفت. دیده‌شده است که در مواردی که این حد رعایت نشده، قلاب به زیر وینچ یا بر روی بار برخورد کرده و خسارت‌های میلیونی به بار آورده است.
در حال حاضر حد بالا و پایین در تمام جرثقیل‌های حرفه‌ای و معمولی رعایت می‌شود. رعایت حد بالا و پایین و نصب تجهیزات لازم برای این امر ازجمله الزامات و واجبات کار با جرثقیل است. دستگاهی که با آن حد بالا و پایین را کنترل می‌کنند، قطع کن بالا پایین نامیده می‌شود. این قطع کن در هر وینچ شکل مخصوص خود را دارد. عمل قطع کردن به‌صورت یک‌دفعه انجام نمی‌شود. سرعت قلاب هنگام رسیدن به حد بالا یا پایین کند می‌شود و درنهایت قلاب متوقف می‌شود.
درواقع با این روش از بروز اشتباهات اپراتور
در زیر دو قلاب در تناژهای ۳ و ۵ تن را مشاهده می‌کنید.
قطعات مختلف قلاب جرثقیل
-قلاب از کوچک‌ترین قطعات جرثقیل است. بااین‌حال خود قلاب از قطعات مختلفی تشکیل‌شده است. در زیرقطعات قلاب را ذکر می‌کنیم.
-بلبرینگ
-هوک: هوک توسط یک پین محکم و متحرک به قلاب وصل می‌شود. این پین کمک می‌کند که هوک بتواند به هر طرف حرکت کند.
-ضامن: ضامن از بیرون آمدن سیم‌بکسل و تسمه از محل جلوگیری می‌کند. ضامن قلاب جرثقیل در دو نوع بدون ماشه و ماشه دار وجود دارد. این ضامن‌ها به‌صورت لغزان هستند که در صورت رها شدن قسمت باز قلاب را پوشش می‌دهند و از خروج سیم‌بکسل بار جلوگیری می‌کنند. ضامن‌های قلاب بدون ماشه از نوع معمولی و قدیمی ضامن‌ها هستند. مشکلی که این ضامن‌ها دارند این هست که درصورتی‌که اپراتور بخواهد سیم‌بکسل را از قلاب جرثقیل خارج کند نیاز به نیروی کمکی هست تا ضامن را نگه دارد. اما در قلاب‌های ماشه دار امکان ثابت کردن ضامن توسط ماشه وجود دارد. در این قلاب‌ها با خارج کردن ماشه و تکیه دادن آن به قلاب، اپراتور به‌راحتی می‌تواند بار را در قلاب قرار دهد.
در تصویر زیر یک ضامن ماشه دار را مشاهده می‌کنید.
ممنوع بودن جوشکاری قلاب جرثقیل
همان‌طور که در بالا گفته شد قلاب از قطعات مختلفی تشکیل‌شده است. جنس خود قلاب از آهن و فولاد است. اما هوک قلاب از نوع چدن هست و اصلاً قابل جوشکاری نیست. طبق قانون انجام جوشکاری بر روی قلاب جرثقیل کاملاً ممنون است. جوشکاری قلابی کاری بسیار خطرناک و غیراصولی است. در صورت بروز هرگونه ایراد در قلاب ازجمله شکستگی و ... حتماً بایستی قلاب تعویض گردد.
جا انداختن قلاب جرثقیل
جا انداختن قلاب جرثقیل خود نیاز به مهارت و تخصص بالایی دارد. بد جا انداختن قلاب تابه‌حال باعث بروز اتفاقات بسیاری برای جرثقیل‌ها و جرثقیل کاران شده است. اگر قلاب به‌درستی جانخورد، بار هنگام بالا و پایین رفتن کج می‌شود. این امر می‌تواند بسیار خطرناک باشد. حتی ممکن است در صورت بد جا خوردن قلاب سیم‌بکسل از ریل خارج شود. مشکلاتی دیگر نظیر شکستن کمربند از خطراتی هست که از بد جا خوردن قلاب اتفاق می‌افتد.
در قلاب حد بالا و پایین بایستی به‌درستی کار کنند. در غیر این صورت سیم‌بکسل از قلاب خارج می‌شود و این امر بسیار خطرناک خواهد بود. اگر حد بالا کار نکند وینچ و قلاب به‌احتمال بسیار زیاد دچار صدماتی می‌شوند و خسارت‌های میلیونی به بار می‌آید.
